– මහ බැංකු වාර්තාවක් කියයි
දේශගුණික බලපෑම් අවම කිරීමේ ක්‍රියාමාර්ග සඳහා මූල්‍ය අවශ්‍යතා වසරකට අ‍ෙමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4ක් පමණ ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇතැයි ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් නිකුත් කරන ලද තිරසර මූල්‍ය මාර්ග සිතියම 2.0 මඟින් ඊයේ (05) සඳහන් කළේය.
ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිසරික හා සමාජීය ඉලක්ක සඳහා මූල්‍ය ආයතනවල දායකත්වය ඉහළ නැංවීමට සහාය වන ක්‍රියාමාර්ග සඳහා පැහැදිලි කරමින් තිරසර මූල්‍ය මාර්ග සිතියම එළිදැක්වීම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ දී ඊයේ සිදුවිණි. එහිදී මෙම කරුණු අනාවරණය විය.
දේශගුණික බලපෑම් අවම කිරීම සඳහා වාර්ෂික මූල්‍ය අවශ්‍යතා අ‍ෙමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇත. ස්වභාවික විපත් ආශ්‍රිත පාඩු 2050 වනවිට තුන් ගුණයකින් වැඩිවී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 1.2 දක්වා ළඟාවන බවද මාර්ග සිතියමේ දැක්වේ. 2010 සිට 2023 දක්වා, ස්වාභාවික වනාන්තර හෙක්ටයාර 11.5 දහසක් පමණ අහිමි වී තිබේ. COP28 හිදී, ශ්‍රී ලංකාව ශුද්ධ ශුන්‍ය විමෝචකයක් බවට පත්වීමට ඩොලර් බිලියන 100ක් අවශ්‍ය බව එම වාර්තාවෙන් පෙන්වා දෙන ලදි.
දේශගුණික බලපෑම් – ප්‍රතිරෝධී සහ සමාජීය වශයෙන් ඇතුළත් මූල්‍ය පද්ධතියක් පෝෂණය කිරීම සඳහා එහි අඛණ්ඩ උත්සාහයන්හි ප්‍රධාන සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කරමින්, ශ්‍රී ලංකාව දේශගුණික විපර්යාසවලට බෙහෙවින් ගොදුරු වියහැකි බවත් වනාන්තර විනාශය සහ එහි බලපෑම් වැනි තවත් පාරිසරික හා සමාජීය අභියෝග කිහිපයකට මුහුණ දෙන බවත් ශ්‍රී ලංකාව පවසයි. විශේෂයෙන් දේශගුණික බලපෑම් අවම කිරීම සහ අනුවර්තනය මෙන්ම වන විනාශය මැඩපැවැත්වීම සඳහා අභිලාෂකාමී පාරිසරික කැපවීම් ගෙන තිබේ.
මෙම අභියෝගවලට මුහුණ දීම සඳහා සැලකිය යුතු ආයෝජන අවශ්‍ය වන අතර, ඒ සඳහා වාණිජ මූල්‍ය අංශයේ දායකත්වය මෙන්ම ඉල්ලුම-පාර්ශ්වික පියවරයන් ද අවශ්‍ය වේ. ඉහළම මූල්‍ය ආයතනය ලෙස ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව මිල ස්ථායිතාව සහ මූල්‍ය පද්ධති ස්ථායිතාව යන ද්විත්ව අරමුණු සමඟ මාර්ග සිතියම 2.0 සංවර්ධනය කිරීමේ දී මූලිකත්වය ගෙන ඇති අතර, එමඟින් දේශගුණික බලපෑම් ආශ්‍රිත මූල්‍ය අවදානම් (පරිසරය) ආමන්ත්‍රණය කිරීම සහ සමාජයේ විවිධ කණ්ඩායම් අතර මූල්‍ය ඇතුළත් කිරීම වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා මැදිහත්වීමක් අවශ්‍ය වේ.
මෙම යාවත්කාලීන කරන ලද තිරසර මූල්‍ය මාර්ග සිතියමේ අරමුණ වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිසරික හා සමාජීය ඉලක්ක සඳහා මූල්‍ය ආයතනවල දායකත්වය ඉහළ නැංවීමට සහාය වන ක්‍රියාමාර්ග සඳහා පැහැදිලි, ක්‍රියාකාරී සහ යථාර්ථවාදී රාමුවක් යෝජනා කිරීමයි.
ශ්‍රී ලංකාව තිරසර වර්ධන මාවතකට යොමු කිරීම සඳහා ආමන්ත්‍රණය කළ යුතු පාරිසරික හා සමාජීය අභියෝග රැසකට මුහුණ දෙන බව වාර්තාවේ සඳහන් වේ. පාරිසරික දෘෂ්ටිකෝණයෙන්, දේශගුණික විපර්යාස ප්‍රධාන අභියෝගවලින් එකකි. ශ්‍රී ලංකාව දේශගුණික විපර්යාසවලට සැලකිය යුතු නිරාවරණයකට මුහුණ දෙයි. කිසිදු ක්‍රියාමාර්ගයක් නොගතහොත්, ස්වාභාවික විපත්වලට අදාළ පාඩු 2050 වන විට තුන් ගුණයකින් වැඩි වී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 1.2 දක්වා ළඟාවනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත (අද 0.4% සිට – ඩොලර් මිලියන 300 ට සමාන). ශ්‍රී ලංකාව දූෂණය සහ වන විනාශය ඇතුළු පාරිසරික අභියෝග රැසකට මුහුණ දෙයි.
2010 සිට 2023 දක්වා, ස්වභාවික වනාන්තර හෙක්ටයාර 11.5 දහසක් පමණ අහිමි වූ අතර එමඟින් ජෛව විවිධත්වය, ජීවනෝපායන් සහ දේශගුණික විපර්යාසවලට ඇති අවදානමට දැඩි බලපෑම් ඇති විය. 2000 සිට, ශ්‍රී ලංකාවේ ගස් ආවරණයෙන් 6% කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අහිමි වී ඇත. COP28 හිදී, ශ්‍රී ලංකාව පෙන්වා දුන්නේ ශුද්ධ ශුන්‍ය විමෝචකයක් බවට පත්වීමට ඩොලර් බිලියන 100ක් අවශ්‍ය බවයි, දැන් සිට 2050 දක්වා වසරකට ඩොලර් බිලියන 4ක් පමණ, නැතහොත් රටේ 2022 දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් ආසන්න වශයෙන් සියයට 5කට සමාන වෙයි.
